Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесіне шолу: 2020 жылдың қорытындысы және 2021 жылға арналған жоспар

2020 жыл өміріміздің барлық саласында бетбұрыс жасады. Пандемия тудырған коронавирус инфекциясы адамдардың әдеттегі өмір салтын өзгертті. Ол денсаулық үнемі назар аударуды, қамқорлық пен нығайтуды қажет ететін ең үлкен құндылық екенін көрсетті. Барлық елдердің үкіметтері COVID-19-ға қарсы күресуде бірікті. Қазақстанда денсаулық сақтау саласын қолдау және қалпына келтіру бойынша ауқымды жұмыстар жүргізілді.  Осы салада 2020 жылдың қандай болғандығы туралы оқыңыз PrimeMinister.kz-тің есептік шолуынан оқыңыз. 

 

Пандемия кезеңінде денсаулық сақтауды дамыту

Әлемдегі және еліміздегі коронавирус инфекциясы бойынша күрделі эпидемиологиялық жағдай отандық денсаулық сақтауды материалдық-техникалық және кадрлық қамтамасыз етуді күшейту бойынша түбегейлі шараларды талап етеді.

Қазіргі уақытта коронавирус инфекциясымен ауыратын науқастарға медициналық көмек көрсету үшін 51 мыңнан астам төсек-орын резерві бар, өңірлерге 100 жылжымалы медициналық кешен жеткізілді. Өткен жылы республика бойынша 16 тез құрылатын жұқпалы аурулар ауруханасы салынды және 3 жұқпалы аурулар ауруханасы қайта бейіндеу жолымен қайта жаңартылды. Медициналық ұйымдарға 3 264 бірлік өкпені жасанды желдету аппараты жеткізілді, оның ішінде 1500-і — отандық өндіріс өнімі.

Аудандық ауруханалар уақытылы диагностика жасау үшін 53 рентген аппаратымен жабдықталған, оның 49-ы отандық «Ақтөберентген» өндірушісінен сатып алынған. Жедел медициналық жәрдем қызметі 1 167 бірлік санитарлық автокөлік сатып алу арқылы күшейтілді.

Мемлекет басшысы Қ. Тоқаевтың 2020 жылғы 1 қыркүйектегі Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру мақсатында алғашқы медициналық көмекті ұйымдастыру тәсілдері қайта қаралды, сондай-ақ шалғайдағы ауылдық пункттер үшін көлік медицинасын жаңғырту бойынша шаралар қабылданды.

Сонымен қатар, эпидемиологиялық жағдай кезеңінде медициналық көмек көрсету форматы қайта қаралды. Осылайша, 259 денсаулық сақтау ұйымы қосылған ұлттық телемедициналық желі арқылы консультациялық қызметтер көрсету белсенді дами бастады. Бұл ретте республикалық клиникалардың мамандары өңірлік стационарларда ем қабылдап жатқан пациенттерге консультация береді.

Медициналық-санитарлық алғашқы көмектің қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында 2020 жылы 44 амбулаторлық-емханалық көмек объектісі, оның ішінде ауылдық жерлерде 30 объект салынды және ашылды.

2020 жылы дәрігерлердің орташа жалақысы 30%-ға, орта медициналық қызметкерлердің жалақысы 20%-ға өсті.

Сондай-ақ, өткен жылы денсаулық сақтау инфрақұрылымын жаңарту, өңірлердің медициналық ұйымдарын материалдық-техникалық қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылданды. Бұл шаралар медициналық қызметтердің сапасы мен қолжетімділігін жақсартуға бағытталған.

 

Халықтың денсаулығының нашарлауына жол бермеуге тұрақты бақылауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдануда.

 

Қазақстанның COVID-19 ауруының ықтимал жаңа толқынына дайындығы

2021 жылғы қаңтардағы жағдай бойынша республика бойынша барлығы 19 089 инфекциялық төсек-орын орналастырылды, олардың бос болмауы 28% (5 367 төсек-орын) құрайды.

Инфекциялық стационарлардағы реанимациялық төсек саны 1 738, жұмыспен қамту — 21% (362 төсек) құрайды.

Карантиндік стационарлардың төсек-орын сыйымдылығы 6 666 төсекті құрайды, республика бойынша жұмыспен қамтылу — 6,2% (464 төсек).

Инфекциялық стационарларда 2021 жылғы қаңтардағы деректер бойынша 5 222 өкпені жасанды желдету аппараты бар, 42 838 төсек-орын оттегімен қамтамасыз етілген.

Жергілікті бюджет және демеушілік көмек қаражаты шеңберінде қосымша 14 бірлік және Дүниежүзілік банк қаражаты есебінен 101 бірлік ӨЖЖ стационарлық аппараты сатып алынады.

«СК-Фармация» ЖШС бірыңғай дистрибьюторының ақпараты бойынша, коронавирус инфекциясымен сырқаттанушылықтың ықтимал жаңа толқынына дайындық мақсатында мынадай бірқатар шаралар қабылданды:

COVID-19 емдеуге екі айлық дәрілік заттардың қоры құрылды (азаймайтын қор). Сатып алуға коронавирус инфекциясын емдеуге арналған дәрі-дәрмектердің 44 атауы анықталды (болжам бойынша айына стационарларда 60 000 пациент). Қазіргі таңда 6,1 млрд теңгенің дәрі-дәрмектердің 43 атауы сатып алынды. «Надропарин» және «Фондаринукс натрия» өзара алмасу шеңберінде «Эноксапарин» болып ауыстырылды.

Пневмониямен ауырған КВИ науқастарын («Парацетамол» және «Ибупрофен» қызу түсіретін дәрілері, «Ривароксабан», «Апиксабан» және «Дабигатран» антикоагулянттары) тегін амбулаториялық дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету ұйымдастырылды.

Жалпы, 2 млрд теңгеге жуық сомаға 1 млн-ға жуық адамды дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету жоспарланып отыр. Медициналық ұйымдардың аймақтық дәріханаларында тұрғындарға тегін беру үшін жоғарыда аталған 1,3 млрд теңге сомасына 5 дәрі-дәрмек түрі қалған.

Бөлшек сауда желісі үшін дәрілік заттар сатып алынды.

Өңірлердің әкімдіктері бөлшек дәріханаларда препараттардың тапшылығын болдырмау үшін Бірыңғай дистрибьютор порталында 3,1 млрд теңге сомасына (екі айлық қажеттілік) 33 тапшы дәрілік препараттарды сатып алуға өтінім берді, оның ішінде 25 дәрі-дәрмек сатып алынды. Көлем әкімдіктердің өтініміне сәйкес 17 өңірде Бірыңғай дистрибьютордың операциялық қоймаларында қалыптастырылды. Өңірлерде шалғай аудандарда бөлшек дәріханалар желісі (1 163 дәріхана) құрылды, олар арқылы интервенция жүзеге асырылады. Осылайша, дәріханалардың бөлшек сауда желісінде тауарлар тапшы болған жағдайда өңірлердің тәртіптемесі негізінде жөнелту басталатын болады.

 

Гуманитарлық көмек шеңберінде алынған көлемнен бір рет қолданылатын 200 000 қорғаныш костюмі мөлшерінде жеке қорғаныс құралдарының резерві қалыптастырылды. Бұл көлем коронавирустың ықтимал жаңа толқыны жағдайында пайдалану үшін қосымша резерв ретінде Бірыңғай дистрибьютордың 4 хабында сақталады.

2021 жылға арналған Бірыңғай дистрибьютордың тізіміне коронавирус инфекциясын диагностикалау мен емдеу хаттамасынан дәрілік заттардың 85 атауы кіреді, оның ішінде 20,3 млрд теңгеге 79 атау сатып алынды. Медициналық ұйымдардың өтінімдері бойынша республика өңірлерінде жеке қорғаныш құралдары (маскалар, перчаткалар, бахилалар, капюшоны бар бір реттік қорғаныш комбинезондары) сатып алынды. 2021 жылға сатып алынған дәрілік заттар мен медициналық бұйымдар Бірыңғай дистрибьютордың қоймаларына 2020 жылғы желтоқсаннан бастап келіп түседі.

 

Қазақстанда пандемия кезінде медицина қызметкерлері үшін 15 373 жаңа жұмыс орны ашылды

Өңірлік денсаулық сақтау басқармаларының деректеріне сәйкес денсаулық сақтауды дамытудың мемлекеттік және үкіметтік бағдарламаларын іске асыру шеңберінде 2020 жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша медицина қызметкерлері үшін 15 373 жаңа жұмыс орны құрылды, оның ішінде 5 274 — тұрақты, 10 099 — уақытша.

Көптеген жұмыс орындары Нұр-Сұлтан қаласында (3 614, оның ішінде 807 — тұрақты және 2807 — уақытша) және Ақтөбе облысында (1480 жаңа уақытша жұмыс орны) құрылды.

Осы өңірлер жаңа жұмыс орындарын ашу жоспарын асыра орындағанын атап өту қажет. Ағымдағы жылға жоспардың орындалу пайызы бойынша ең төменгі көрсеткіш Жамбыл облысында (75%) және Шығыс Қазақстан облысында (77%) байқалды.

Медицина қызметкерлері үшін жаңа жұмыс орындарының үлесі жалпы жұмыс санының 26%-ын немесе 3 996 жұмыс орнын құрайды, оның ішінде дәрігерлер үшін — 780, орта буын медицина қызметкерлері үшін — 1 893 және өзге де персонал үшін — 1 323 жұмыс орны.

Медицина қызметкерлері үшін жаңа жұмыс орындарының ең көп саны елордада (620), Солтүстік Қазақстан (473), Түркістан (452) және Жамбыл (438) облыстарында құрылды.

ҚР Денсаулық сақтау министрлігі медицина кадрларын ынталандыру мақсатында бірқатар жүйелі шаралар қабылдауда.

Орталық деңгейде:

  • медицина қызметкерлерінің жалақысы көтерілді. 2019 жылдың шілдесінен бастап дәрігерлердің жалақысы екі рет көтерілді (01.07.2019 ж. – 30%, 01.01.2020 ж. – 30%). Сондай-ақ, Мемлекет басшысының тапсырмаларын іске асыру аясында 2023 жылға қарай дәрігерлердің жалақысын орташа жалақыға 2,5 есеге дейін жеткізе отырып, олардың жалақысын кезең-кезеңімен арттыру көзделген.
  • медицина қызметкерлерінің мәртебесін арттыру және олардың қызметін кәсіби қорғауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдануда («Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Кодекс шеңберінде медициналық қылмыстық құқық бұзушылықтарды қылмыстық сипаттан арылту және ізгілендіру, кәсіптік жауапкершілікті сақтандыруды кезең-кезеңімен енгізу көзделген);
  • ауылдық елді мекендерге келген жас мамандарға әлеуметтік қолдау көрсетіледі (2020 жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша республикалық бюджет шеңберінде көтерме жәрдемақы 12,4% (717 маманның 89-ы) төленіп, тұрғын үй — 3,6% (717 маманның 26-ы) берілді.
  • медицина кадрларын даярлау және біліктілігін арттыру жүйесі күшейтілуде (медицина кадрларын даярлауға арналған гранттар 1500 орынға дейін ұлғайтылды, 2020 жылы жалпы сомасы 639 млн теңгеден астам сомаға 15 мыңнан астам медицина қызметкері оқытылды).

Жергілікті деңгейде:

  • жатақханаларды ұсыну, коммуналдық шығындарды өтеу, байланыс қызметтерін көрсету, жалдау төлемдерін әлеуметтік төлеу, балабақшалардан орын бөлу, ерлі-зайыптыларды жұмысқа орналастыру және т.б. арқылы дәрігерлерге әлеуметтік қолдау көрсетіледі. (2020 жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша ауылдық елді мекендерге келген жас мамандарға жергілікті бюджет қаражаты есебінен көтерме жәрдемақы — 19,2% (717 маманның 138-і) төленіп, тұрғын үй — 7,4% (717 маманның 53-і) берілді, әлеуметтік қолдаудың өзге де шаралары — 6,7 % (717 маманның 48-і) көрсетілді); қалаға жұмысқа келгендердің 8,5%-ына көтерме жәрдемақы (704-тен 60-ы) төленіп, тұрғын үй — 0,7% (704-тен 5-і) берілді, өзге де әлеуметтік қолдау шаралары — 2,6% (704-тен 19-ы) көрсетілді; 
  • жергілікті бюджет қаражаты шеңберінде әрбір жеке өңірдің ерекшелігі мен қажеттіліктеріне байланысты кадрларды мақсатты даярлау үшін әкімдердің резидентурада оқуға гранттары көзделген;
  • өңірлік қажеттіліктерді ескере отырып, жас мамандарды бөлу жүйесі енгізілді, оған сәйкес 4 153 дәрігер бөлінді.

Сонымен қатар, мамандардың өңірлерге көшуі бүгінгі күні 52% құрады (медициналық білім беру және ғылым ұйымдарының 4 153 түлектерінің 2 147-сі оқуды жалғастыру – 1731, жүктілік – 76, ақшаны қайтару – 11, әскерде қызмет ету – 3, академиялық демалыс – 6) себептері бойынша еңбекпен өтеуден босатылды).

Анықтама: мамандардың көшуінің ең көп саны Шымкент қаласына – 80%, Алматы қаласына – 70%, Маңғыстау облысына – 62%, Нұр-Сұлтан қаласына – 60% деп белгіленді. Ең төменгі көрсеткіш Ақмола облысында – 23%, СҚО – 34%, Қарағанды облысында – 41%, Жамбыл облысында – 45% байқалады.

Қабылданған шаралар нәтижесінде жалпы ҚР бойынша медицина кадрларының тапшылығы 25%-ға төмендегені байқалады.

Анықтама: өңірлер бөлінісінде кадрлар тапшылығының Қостанай облысында 45%-ға, Қарағанды облысында 41%-ға, Түркістан облысында 40%-ға, Маңғыстау облысында 38%-ға, Павлодар облысында 55%-ға, Ақтөбе облысында 50%-ға төмендегені байқалады.

Жалпы, кадр тапшылығын төмендету бойынша жұмыста Қостанай, Солтүстік Қазақстан және Ақмола облыстарының, сондай-ақ Нұр-Сұлтан қаласының тәжірибесін бөліп көрсету қажет, онда жас мамандарды әлеуметтік қолдау нәтижесінде олардың орнығуының жоғары деңгейі байқалады. Бұл тәжірибе жергілікті атқарушы органдар өкілдерінің қатысуымен талқыланды.

Сондай-ақ, бизнес-қоғамдастықты тарта отырып, тұрақты негізде медиктерді оқытуға, оның ішінде шетелде оқытуға қаражат бөлінетін Шығыс Қазақстан және Қызылорда облыстарының тәжірибесі де көрнекі.

 

Ауылдарға медицина кадрларын тарту жөніндегі шаралар

2020 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша ауылдық жерлерде денсаулық сақтау жүйесінде 64 мыңға жуық медицина қызметкері, оның ішінде 12 мыңнан астам дәрігер және 51 мың орта медицина қызметкері жұмыс істеді.

Әкімдіктердің деректеріне сәйкес, 2020 жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша ауылда клиникалық мамандықтар кадрларына қажеттілік 932 бірлікті құрады (оның ішінде МСАК – 766 бірлік, стационар – 166 бірлік).

Ауылдық елді мекендерде дәрігерлердің ең көп қажеттілігі Ақмола (108), Алматы (105), Түркістан (84), Қарағанды (83), Қостанай (82), Батыс Қазақстан (78), Маңғыстау (77), Жамбыл (73) облыстарында байқалады. Мамандықтар бөлінісінде ең көп қажеттілік жалпы практика дәрігерлеріне (251), педиатрларға (49), анестезиолог-реаниматологтарға (44), инфекционисттерге (38), акушер-гинекологтарға (38), кардиологтарға (33), терапевтерге (30), хирургтарға (24), неонатологтарға (12), эпидемиологтарға (11) байқалады.

Қазіргі уақытта кадрлар тапшылығын төмендету мақсатында практикалық денсаулық сақтау қажеттіліктеріне негізделген медицина кадрларын даярлау және олардың біліктілігін арттыру жүйесі күшейтілді. Жыл сайын резиденттерді даярлауға — 1500 орынға, бакалаврларды даярлауға — 2 700 орынға, интерндерді даярлауға — 4 888 орынға гранттар бөлінеді.

Өңірлерге медицина кадрларын тарту үшін «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» ҚР жаңа Кодексінің шеңберінде өңірлендірудің барлық деңгейлерінде әлеуметтік кепілдіктерді кеңейтуге және медицина қызметкерлерін қорғауға бағытталған іс-шаралар көзделген (тұрғын үйді міндетті түрде беру, жәрдемақы төлеу, ЖАО шешімі бойынша коммуналдық шығыстарды өтеу және т.б.).

Жоғарыда көрсетілген шаралар кәсіби кадр құрамын бекітуге, кадрлар тапшылығын қысқартуға, халыққа, оның ішінде ауылда медициналық көмектің қолжетімділігі мен сапасын арттыруға бағытталған. Сондай-ақ, ауыл мен қала арасындағы медициналық кадрлардағы теңгерімсіздікті реттеуді, мемлекеттік білім беру тапсырысы шеңберінде білім алған медициналық жоғары оқу орындарының түлектерін жұмысқа орналастыруды, жергілікті атқарушы органдардың жас мамандарды тартуға және ұстауға жауапкершілігін күшейтуді қарастырады.

 

Денсаулық сақтау саласында жаңа мамандықтар енгізілді

Коронавирус пандемиясы медициналық кадрларды даярлауға түзетулер енгізді.

ҚР Денсаулық сақтау министрлігі атап айтқанда келесі пәндер бойынша биологиялық қауіпсіздік тақырыптарын күшейтті:

  • балалардың жұқпалы аурулары;
  • жалпы гигиена;
  • жалпы эпидемиология;
  • клиникалық эпидемиология;
  • жұқпалы аурулар;
  • жедел шұғыл медициналық көмек;
  • ішкі аурулар;
  • балалар аурулары;
  • пульмонология.

Интерндер мен резиденттер үшін эпидемиология, патогенез, клиника, диагностика, дифференциалды диагностика және коронавирус инфекциясын емдеу бойынша қосымша семинарлар мен дәрістер өткізілді, оның ішінде ҚР ДСМ клиникалық хаттамаларымен танысу және вебинарларға қатысу болды.

Оқытудың барлық деңгейлерінде пәндердің санитарлық-гигиеналық компоненті күшейтілді, сондай-ақ резидентура деңгейіндегі білім беру бағдарламалары өзектендірілді.

«Эпидемиология», «Гигиена» мамандықтары бойынша бейіндік магистратура бағдарламалары қосымша әзірленді.

Ағымдағы жылдың қаңтар айынан бастап КВИ пандемиясына байланысты мәселелер бойынша 60 мыңнан астам медицина қызметкерлері үшін қысқа мерзімді курстар өткізілді. Республикалық бюджет шеңберінде 15 мыңнан астам медицина қызметкері оқытылды, оның ішінде 8 мыңнан астамы инфекциялық аурулар эпидемиологиясы және биоқауіпсіздік, инфекциялық емес аурулардың профилактикасы және тиімді емдеу курстары бойынша оқытылды.

Қайта даярлау қорытындысы бойынша резервті 150 эпидемиолог, 100 инфекционист және 165 жедел шұғыл медициналық көмек дәрігері толықтырады.

Денсаулық сақтау саласындағы мамандықтар мен маманданулар номенклатурасына жаңа мамандықтар енгізілді: «кинезотерапия», «эрготерапия», «ядролық медицина», «гериатрия».

Алайда, бұл мамандықтарды енгізу уақыт ағымының талабы екенін атап өткен жөн. Бұл шешім COVID-19 пандемиясының басталуына дейін жоспарланған болатын.

 

Медициналық ЖОО-ларда биоқауіпсіздік және биоқорғаныс бойынша пәндерге баса назар аударылды

Пандемия оқуға, оның ішінде медициналық білімге үлкен әсер етті. Алғаш рет қашықтан медициналық білім беру формасы енгізілді. Бакалавриат студенттері қашықтан оқыды, ал интерндер мен резиденттер ауруханаларда жұмыс істеді, сонымен бірге қашықтан оқыды.

2021 жылдың қаңтарынан бастап эпидемиологиялық жағдайы қолайлы аймақтарда резиденттер күндізгі оқу үшін университеттерде оқуға шақырылды. Сондай-ақ бірінші және соңғы курстардың бакалавриат студенттері күндізгі оқу түріне, басқа курстардың студенттері барлық санитарлық-эпидемиологиялық нормаларды сақтай отырып, аралас оқыту формасына шықты.

Халықаралық деңгейде ғылыми зерттеулердің қарқынды дамуын, жаңа технологиялардың дамуын ескере отырып, медициналық жоғары оқу орындарының жұмыс оқу бағдарламалары үнемі өзектендіріліп отырады. 2020 жылы санитарлық-эпидемиологиялық жағдайдың нашарлауына байланысты барлық білім беру бағдарламаларында биологиялық қауіпсіздік және биологиялық қорғау мәселелеріне баса назар аударылды.

Сонымен қатар, 2021 жылдан бастап медициналық-профилактикалық (санитарлық-гигиеналық) бейіндегі мамандар үшін «Қоғамдық денсаулық» мамандығы бойынша білім беру бағдарламасын енгізу жоспарлануда. Аталған білім беру бағдарламасының контентіне «Эпидемиология негіздері», «Денсаулықты нығайту және аурулардың алдын алу», «Қоршаған орта гигиенасы», «Еңбек гигиенасы» және басқа да пәндер кіреді. Профильді пәндер циклі тек санитарлық-гигиеналық пәндерден тұрады.

 

2021 жылдың қаңтарында Қазақстанның медицина қызметкерлерінің жалақысы көтерілді

Мемлекет басшысының тапсырмасы аясында 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап медицина қызметкерлерінің жалақысы дәрігерлерге орта есеппен 30%-ға, орта медицина қызметкерлеріне 20%-ға өсті.

Барлық ынталандырушы төлемдерін ескере отырып, дәрігердің орташа жалақысы 2021 жылы — 320 мың теңгені (2020 жылы — 246 мың теңге) және орта медициналық персоналдың жалақысы 2021 жылы 173 мың теңгені құрайды.

 

Қазақстанда COVID-19 вакцинасын 10 млн адам алады

ҚР БҒМ Ғылым комитетінің «Биологиялық қауіпсіздік проблемаларының ғылыми-зерттеу институты» РМК Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмасы бойынша 2020 жылғы 23 наурызда COVID-19 коронавирус инфекциясына қарсы вакцинаны әзірлеуге кірісті. Барлық ғылыми-зерттеу жұмыстары биологиялық қауіпсіздіктің 3-деңгейі (BSL-3) зертханасында жүргізіледі.

2020 жылғы 9 мамырда COVID-19-ға қарсы отандық инактивті «QazCovid-in» вакцинасы алынды және Ұлттық дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сараптау орталығының (Алматы қ.) және Биологиялық қауіпсіздік проблемалары ғылыми-зерттеу институтының екі клиникалық базасында түрлі зертханалық жануарлар-модельдерді (ақ тышқандар, егеуқұйрықтар, қояндар, теңіз шошқалары, күзендер, сириялық атжалмандар және резус-макакалар) пайдалана отырып, клиникаға дейінгі сынақтар басталды. Зерттеу нәтижелері бойынша Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы оны 15 жылдың 2020 мамырында коронавирусқа қарсы вакциналар тізіміне енгізді.

Вакцинаны көп мөлшерде енгізген кезде оның жануарлардың ағзасына қауіпсіздігі және уытты әсері тексерілді. Жалпы зерттеу әдістерінен басқа, вакцинаның қауіпсіздігі қанның гематологиялық және биохимиялық көрсеткіштерімен расталды және вакцинаның жануарлардың ішкі мүшелерінің жұмысына әсері бағаланды. Клиникаға дейінгі сынақтар деректері бойынша «QazCovid-in» вакцинасы еріктілерде клиникалық зерттеулер жүргізу үшін ұсынылған.

Бұдан әрі ҚР ДСМ Тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің сапасы мен қауіпсіздігін бақылау комитетінің рұқсаты негізінде ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің «Ұлттық фтизиопульмонология ғылыми орталығы» РМК базасында «QazCovid-in» қазақстандық вакцинасын клиникалық зерттеудің I және II кезеңдері жүргізілді.

Вакцинаны клиникалық зерттеуге 18-50 жас аралығындағы ересек еріктілер қатысты.

Вакцинаның қауіпсіздігін анықтау бойынша зерттеудің I кезеңіне коронавируспен ауырмаған және антиденелері жоқ 44 ерікті қатысты.

Вакцинаны сынаудың II кезеңінде иммуногенділікті зерттеуге 200 ерікті қатысты.

Клиникалық зерттеулер басталғанға дейін 2020 жылғы 26 шілдеде алдымен 7, содан кейін БҚПҒЗИ бас директоры бастаған тағы 22 әзірлеуші ғалым «QazCovid-in» вакцинасымен ерікті түрде егілгенін атап өткен жөн.

COVID-19-ға қарсы «QazCovid-in» вакцинасын клиникалық зерттеудің I және II фазаларының нәтижелері бойынша бұлшықет ішіне бір және екі рет енгізген кезде жақсы төзімділік пен қауіпсіздік байқалды. SARS-CoV-2 вирусына қатысты вакцинаның жоғары иммуногендік белсенділігі анықталды, ол екі рет вакцинациядан кейін айқын көрінеді.

2020 жылғы 19 желтоқсанда Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі А. Мамин COVID-19 қарсы отандық инактивті вакцинасының клиникалық зерттеулерінің III кезеңін ресми түрде бастап берді. Клиникалық зерттеулер Алматы қаласындағы екі қалалық емхана базасында (№4 емхана және «Халықаралық дипломнан кейінгі білім беру институтының клиникасы»), сондай-ақ Тараз қаласындағы көпбейінді қалалық аурухана базасында өтуде.

Бұдан басқа, ҚР БҒМ ҒК «Биологиялық қауіпсіздік проблемаларының ғылыми-зерттеу институты» РМК ғалымдары коронавирус инфекцисына қарсы «QazCov-P» суббірлікті вакцинасын жасады. Вакцина сондай-ақ ҚР ДСМ ТҚСҚБК «Ұлттық дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сараптау орталығы» ШЖҚ РМК (Алматы қ.) және ҚР БҒМ ҒК «Биологиялық қауіпсіздік проблемаларының ғылыми-зерттеу институты» ШЖҚ РМК екі клиникалық базасында клиникаға дейінгі сынақтардан өтті. Қазіргі уақытта клиникалық зерттеулер жүргізуге рұқсат алу күтілуде.

Сондай-ақ институт ғалымдары түрлі платформаларда тағы 3 вакцинаны (2 векторлық және 1 аттенуирленген) әзірлеу бойынша зерттеулер жүргізуде.

Сонымен қатар, бүгінгі күні Қазақстан Республикасында Н. Гамалеи (Ресей) атындағы Ұлттық эпидемиология және микробиология зерттеу орталығы әзірлеген COVID-19 коронавирус инфекциясына қарсы «Спутник V» вакцинасын өндіру «Қарағанды фармацевтика кешені» ЖШС отандық өндірушінің алаңында іске қосылды. Іс-шаралар өндіріс кестесіне сәйкес жүргізіледі. Жоба өндірушілердің өз қаражатына жүзеге асырылады.

«Спутник V» вакцинасының жоспарланған 2 млн дозасын өндіру Қазақстан Республикасында иммундау үшін қарастырылған, бұл вакцинаның экспорты қарастырылмаған.

Бірыңғай дистрибьютор мен «Ресейдің тікелей инвестициялар қорының басқарушы компаниясы» акционерлік қоғамы арасында 2020 жылғы 25 тамызда өзара түсіністік туралы келісім жасалды.

Келісім шарттарында «SARS-Cov-2» үшін Н. Гамалеи атындағы Ұлттық эпидемиология және микробиология зерттеу институты әзірлеген құрамында аденовирустық векторлық вакцинасы бар вакцинаны жеткізу бойынша ынтымақтастық орнату ниеті қарастырылған.

Вакцина саны - 2 182 000 доза. Вакцина дозаларының саны болжамды болып табылады және Қазақстан Республикасының Үкіметі мен РТИҚ арасында келісуге жатады. Келесі кезеңде тараптар жеткізу көлемін 5 000 000 дозаға дейін ұлғайту мүмкіндігін қарастырады.

Қазіргі уақытта ҚР ДСМ коронавирус инфекциясына қарсы иммундауға жататын контингентті анықтау мәселесін пысықтауда. Бұл ретте Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының және ҚР халқын иммундау жөніндегі консультативтік комиссияның ұсынымдары ескеріледі.

Алдын ала деректер бойынша КВИ-ға қарсы вакцинациялауға өз қызметінің түрі бойынша КВИ жұқтыру бойынша жоғары тәуекел тобына жатқызылған медицина қызметкерлері, педагогтер мен полиция қызметкерлері, сондай-ақ жүрек-қантамыр жүйесі, тыныс алу мүшелері, қант диабеті тарапынан созылмалы аурулары бар адамдар жатады, олар КВИ-ға қарсы профилактикалық егуді ала алады.

Азаматтардың жоғарыда аталған санаттарын вакцинациялау үшін вакцина тегін негізде ТМККК есебінен берілетін болады.

Вакцинация 2021 жылдың ақпан айынан бастап кезең-кезеңімен жүргізіледі және бірінші кезекте халықтың ең осал топтары егіледі деп болжануда, қазіргі уақытта олардың саны нақтылануда.

Бұл ретте сол уақытта қолжетімді екі түрлі вакцинаны пайдалана отырып, вакцинацияны екі кезеңде ұйымдастыру көзделеді: 

  • I – Н. Гамалеи атындағы (Ресей) Ұлттық эпидемиология және микробиология зерттеу орталығы әзірлеген «Спутник V» вакцинасын қолдану арқылы 2021 жылдың ақпан айынан бастап 2 млн адамға иммундау үшін;
  • II – ҚР БҒМ Биологиялық қауіпсіздік проблемалары ғылыми-зерттеу институты өндірген вакцинаны қолдана отырып, Қазақстанда клиникалық сынақтар мен мемлекеттік тіркеу кезеңі аяқталғаннан кейін шамамен 2021 жылдың маусым-тамыз айларынан бастап 8 млн адамды иммундау үшін.

Осылайша, шамамен 10 млн қазақстандықты вакцинациялау көзделіп отыр.

 

2020 жылы жедел жәрдем бригадалары 7 млн астам рет жолға шықты

Қазақстанда медициналық ұйымдар санитарлық-дезинфекциялық және эпидемиологиялық режимді сақтай отырып, штаттық режимде жұмыс істейді.

Бүгінгі күні ЖРВИ немесе тұмаумен, сондай-ақ коронавирус инфекциясымен ауыратын науқастарға уақтылы медициналық көмек көрсету үшін МСАК деңгейінде мобильді бригадалар (ҚР бойынша резервті ескере отырып, барлығы 3 676), сall-орталықтар, бейінді мамандардың қатысуымен консультативтік топтар ұйымдастырылды.

Медициналық ұйымдар дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етілді және олардың қоры құрылды, қосымша инфекциялық төсек-орындар дайындалды, медициналық жабдықтармен жарақтандырылды, кадрлар даярланды, басқа да өзекті мәселелер шешілді.

ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің ақпараттық жүйелерінің жедел деректері бойынша 2020 жылы жедел медициналық көмекке 7 193 333 шақырту жасалды (2019 жылы – 8 219 395), оның ішінде жеделдіктің 1-3 санаты бойынша — 4 481 672, жеделдіктің 4 санаты бойынша — 2 711 661 шақырту жасалды.

Жалпы республика бойынша 1 тұрғынға келушілер саны 4,2 есеге жетті. Амбулаториялық дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету аясында диспансерлік бақылауда тұрған пациенттерге 13,7 млн-нан астам рецепт жазылды.

46 361 201 консультативтік-диагностикалық қызмет көрсетілді.

Стационарлық деңгейде 729 424 пациентке ота жасалды, амбулаториялық хирургия шеңберінде 122 451 пациентке ота жасалды.

Жылжымалы медициналық кешендер 1 105 шалғай ауылдық елді мекенді қамтып, 35 мыңға жуық науқас адамды анықтады.

 

Денсаулық сақтау мекемелерін медициналық жабдықтармен жарақтандыру

Республиканың аудандық ауруханалары 100% жылжымалы медициналық кешендермен жабдықталған.

Жергілікті бюджеттен жоспарланған 1 764 бірліктің 1 649 бірлігі қойылды. Сондай-ақ, Дүниежүзілік банкті қолдау жобасы шеңберінде тағы 390 ӨЖЖ аппараты (жоспарланған 491 аппараттан) жеткізілді.

Бұдан басқа, «Қазақстан Аселсан инжиниринг» ЖШС-нен ҚР Үкіметінің резервтік қаражаты есебінен сатып алынған отандық өндірістің «BIOVENT» ӨЖЖ 1500 аппараты жеткізілді.

64 оттегі станциясын пайдалануға беру есебінен орталықтандырылған оттегімен қамтамасыз етілген төсек-орын саны 42 838-ге дейін артты.

Аудандық ауруханаларды уақытылы диагностикалау үшін 53 рентген аппаратымен  толық жарақтандырылуда, оның 49-ы отандық «Ақтөберентген» өндірушісінен сатып алынды.

Бүгінде «ҚДБ-Лизин» АҚ-мен қаржы лизингі шарты бойынша 1 167 бірлік санитарлық автокөлік жеткізілді.

Егер медициналық жабдықтар қайдан сатып алынатыны туралы айтатын болсақ, онда жағдай келесідей:

  • «Carescape R860» ӨЖЖ аппараты (АҚШ) — $5 609 702, 46 сомасына 138 дана;
  • «Hamilton G5» ӨЖЖ аппараты (Швейцария) — $9 447 940 сомасына 230 дана;
  • «Nellcor Puritan Bennet 980» ӨЖЖ аппараты (Ирландия) — $4 237 989,43 сомасына 123 дана;
  • «SomatomGoTop» компьютерлік томография сканері (Германия) — €1 300 00 сомасына 2 дана;
  • «BARK VibroLUNG» виброакустикалық аппараты (Қазақстан) — 1 076 999 100 теңге сомасына 87 дана.

 

Ауылдық жерлерде медицина қолжетімді болуда

Ауыл халқына медициналық көмек көрсету үшін дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету бойынша жұмыс жүргізілді, инфекциялық және карантиндік төсектер орналастырылды (барлығы 25 755), мобильді бригадалар енгізілді, қашықтықтан көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігі, КВИ-ға диагностикалық зерттеулер ұйымдастырылды, медициналық кадрлар даярланды және т. б.

Шалғайдағы елді мекендердің тұрғындарына медициналық көмектің қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында қосымша 100 жылжымалы медициналық кешен сатып алынды және өңірлерге жеткізілді, 2021 жылдың ақпан айынан бастап олар профилактикалық скринингтер жүргізу, консультациялық-диагностикалық қызметтер көрсету, халықты КВИ-ға тестілеу, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету және т. б. үшін кестеге сәйкес өңірлерге шығуды жүзеге асыратын болады.

2020 жылы жұмыс істеп тұрған 49 ЖМК 595 244 ауыл тұрғынына қызмет көрсетті, бұл ретте 215 740 диагностикалық зерттеулер, 210 653 зертханалық зерттеулер, 524 520 бейінді мамандардың консультациялары өткізілді, 78 390 науқас анықталды, оның ішінде 29 173 адам есепке алынды.

Медициналық көмектің қолжетімділігін арттыру мақсатында 3 676 мобильді бригада жұмыс жасады, оның 47,7%-ы — ауылда. КВИ-мен ауырған пациенттерді, 65 және одан жоғары жастағы адамдарды, жүкті әйелдерді және балаларды, сондай-ақ динамикалық бақылауда тұрған пациенттерді бақылау телемедицина арқылы қашықтан жүзеге асырылады, сондай-ақ медициналық бригадалар зертханалық және диагностикалық зерттеулер (ПТР-ға биоматериал алу, қанның жалпы клиникалық және биохимиялық талдаулары және т.б.) жүргізу және дәрі-дәрмектерді жеткізу үшін үйге шығады.

 

Учаскелік дәрігерлер мен мобильді бригадаларға қашықтан консультациялық көмек көрсету үшін жетекші бейінді мамандардан (пульмонологтар, инфекционистер, кардиологтар, неврологтар, эндокринологтар және т.б.) тұратын консультативтік топтар құрылды, Call-орталықтардың жұмысы күшейтілді.

Ауылдарда БМСК ұйымдары 10 026 пульсоксиметрлермен қамтамасыз етілген, аудандық ауруханаларда 132 рентген аппараты бар, қосымша 53 рентген аппараты сатып алынды және жеткізілді, 807 жедел жәрдем автокөлігі сатып алынды, тағы 360 бірлік автокөлік өңірлерге жеткізіледі (барлығы 1167).

Ауыл тұрғындары арасында КВИ диагностикасы үшін аудандық деңгейде 8 облыста жалпы қуаттылығы тәулігіне 6 440 тестілеуді құрайтын (республика бойынша жалпы қуаттылығы тәулігіне 103 006 зерттеуді құрайды) 18 зертхана іске қосылды.

Ауыл халқына білікті медициналық көмектің қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында кадрлармен қамтамасыз ету, ауылда жаңа объектілер салу және ашу (2026 жылға дейін 500-ден астам объект), дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету, цифрландыру жөніндегі жұмыстарды аяқтау және басқалар бойынша жұмыс жалғасуда.

 

Қазақстанда жаңа онкологиялық орталықтар салынуда

Онкологиялық аурулармен күрес басым негізгі бағыттардың бірі болып отыр.

Қазақстанда Үкіметтің 2018 жылғы 29 маусымдағы №395 Қаулысымен бекітілген 2018-2022 жылдарға арналған онкологиялық аурулармен күрес жөніндегі кешенді жоспар іске асырылуда, оның мақсаты — қатерлі ісіктердің ауыртпалығын азайту.

Жоспарда онкологиялық аурулармен күрес бойынша ведомствоаралық және сектораралық өзара іс-қимылды күшейту көзделген. Балалар мен жасөспірімдерге, мұғалімдер мен тәрбиешілерге арналған білім беру бағдарламаларына қатерлі ісікке қарсы күрестің Еуропалық кодексінің ұсынымдары енгізілуде, скринингтік зерттеулер жүргізу кезінде нысаналы топтардың 70%-дан жоғары қамтылуы қамтамасыз етіледі.

Медициналық көмек көрсетудің қолжетімділігі мен сапасын арттыру үшін инфрақұрылымды жетілдіру, материалдық-техникалық жарақтандыру, кадрларды оқыту және т. б. бойынша шаралар іске асырылуда.

Жоғары тиімді ерте диагностика ПЭТ-орталықтарын ашу, ядролық медицинаны енгізу, дербестендірілген молекулярлық-генетикалық тестілеу, телепатология және телеконсультация жүйесін дамыту арқылы қамтамасыз етіледі. 

Сонымен қатар, Ұлттық ғылыми онкологиялық орталықтың құрылысы аяқталуда, оның базасында сәулелі, лазерлік, протонды және ядролық медицинаның озық технологиялары ұсынылатын болады.

2020 жылы Маңғыстау облысында (Ақтау қ.) жаңа онкологиялық орталық пайдалануға берілді. Жамбыл облысындағы (Тараз қ.) жаңа онкологиялық орталықтың құрылысы аяқталу үстінде, орталықты заманауи емдеу-диагностикалық жабдықтармен (желілік үдеткіш, КТ-симулятор, МРТ аппараты және т. б.) жабдықтау жоспарлануда.

Өскемен қаласындағы «Облыстық онкология және хирургия орталығында» жоғары технологиялық желілік үдеткіш орнатылды.

Сүт безі, өкпе, бүйрек обырын, тері меланомасын және т. б. емдеуге арналған дәрі-дәрмектер тізімі кеңейтілді. Диагностика мен емдеудің клиникалық хаттамаларына келесі препараттар енгізілді: «Рибоциклиб», «Палбоциклиб», «Дурвалумаб», «Алектиниб», «Церитиниб», «Бригантиниб», «Атезолизумаб» және т. б.

Нысаналы топтардың обырын ерте анықтауға скринингтік зерттеулермен (сүт безі, жатыр мойны және тоқ ішек обырының скринингі) халықты жыл сайын қамту 80%-ға дейін ұлғайтылды.

Қазақстанда алғаш рет диагностиканың күрделі жағдайларында телепатология жүйесін пайдалана отырып, халықаралық сарапшылардың телеконсультациялары енгізілді. 2020 жылдың 11 айында телепатология көмегімен 4 283 халықаралық кеңес өткізіліп, 1 105 пациентке кеңес берілді.

Міндетті медициналық сақтандыру жүйесін енгізумен 2020 жылы онкологиялық ауруларға күдікті пациенттерге КТ және МРТ-зерттеулер жүргізуге қаржы МӘМС қаражатынан жұмсалды.

Өткізілетін іс-шаралар скринингтік бағдарламалардың тиімділігін арттыруға, қатерлі ісіктерден болатын өлім-жітімді төмендетуге (2020 жылғы 11 айдың қорытындысы бойынша 0,4%-ға), онкологиялық науқастардың 5 жылдық өмір сүруін 53,7%-ға дейін ұлғайтуға ықпал етеді.


Республикада инфекциялық аурулардың басым бөлігі бойынша эпидемиологиялық ахуал тұрақты

2020 жылы республика халқының арасында обамен, тырысқақпен, іш сүзегімен, туляремиямен, паратифтермен, дифтериямен, сіреспемен, полиомиелитпен, безгекпен, висцеральды лейшманиозбен ауыру жағдайлары тіркелген жоқ.

Қызамық, лептоспироз, листериоз, гименолепидоз, құтыру ауруының бірлі-жарым жағдайлары тіркелген.

2019 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда қызылшамен — 4,1 есе, көкжөтелмен — 2,7 есе, сальмонеллезбен — 2,2 есе, бактериялық дизентериямен — 3,6 есе, бруцеллезбен — 40,1%, энтеробиозбен — 43,2%, жіті ішек инфекцияларымен — 39,4%, менингококк инфекциясымен — 44,4%, тыныс алу мүшелерінің туберкулезімен — 20,6%, эхинококкозбен — 14,5%, дерматомикоздармен — 11,6%, эпидемиялық паротитпен — 48,2% ауыруды төмендетуге қол жеткізілді.

2020 жылы расталған 154 529 COVID-19 жағдайы және зертханалық растаусыз 15 021 COVID-19 жағдайы тіркелді.

ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің алдын ала деректері бойынша 2020 жылдың 9 айында 100 мың тұрғынға шаққанда жалпы сырқаттанушылық 2,6%-ға төмендеп, 2019 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 53 909,4 құрады.

Қазіргі уақытта сырқаттанушылықтың ең жоғары көрсеткіші тыныс алу мүшелерінің ауруларына (100 мың тұрғынға 19715,5 жағдай) келеді, одан әрі қан айналымы жүйесінің аурулары (жағдайлардың 4,9%-ға ұлғаюы) 2019 жылдың ұқсас кезеңіндегі 3049,1 жағдайға қарағанда 100 мың тұрғынға 3 198,6 жағдайды құрады. 

Сонымен қатар, келесі көрсеткіштер бойынша төмендеу байқалады:

  • 2019 жылғы ұқсас кезеңдегі 198,0-ге қарағанда қатерлі ісіктермен сырқаттанушылық 16,2%-ға төмендеді және 100 мың тұрғынға шаққанда 166,0 жағдайды құрады;
  • 2019 жылдың ұқсас кезеңіндегі 2549,5-ке қарағанда жазатайым оқиғалар, жарақаттар мен уланулар саны 11,25%-ға төмендеп, 100 мың тұрғынға шаққанда 2262,7 жағдайды құрады;
  • 2019 жылдың ұқсас кезеңіндегі 2273,7-ке қарағанда сүйек-бұлшықет жүйесі мен дәнекер тін ауруларының саны 28,4%-ға төмендеді және 100 мың тұрғынға шаққанда 1628,4 жағдайды құрады.

Сонымен қатар, мінез-құлықтың психикалық бұзылулары, психоактивті заттарды қолданумен байланысты бұзылулар және негізінен жыныстық жолмен берілетін аурулардың төмендеуі байқалады.

 

Медициналық бұйымдар мен препараттар өндірісін 89 кәсіпорын жүзеге асырады

2020 жылғы жағдай бойынша Қазақстанда фармацевтика өнеркәсібінде дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды өндіруді 89 кәсіпорын жүзеге асырады, оның ішінде дәрілік заттар өндіру бойынша — 33, медициналық мақсаттағы бұйымдар өндіру бойынша — 41 және медициналық техника өндіретін 15 кәсіпорын бар.

Тиісті өндірістік практика стандартына (GMP) дәрілік заттарды өндіруші 17 кәсіпорын сәйкес келеді.

Қазақстанда барлығы 7 455 дәрілік зат тіркелген, оның ішінде отандық өндіріс дәрілері — 12% (922 атау), шетелдік өндіріс дәрілері — 88% (7 106 атау).

Медициналық мақсаттағы бұйымдар 9 154 тіркелген, оның ішінде отандық өндіріс — 10% (916), шетелдік өндіріс — 90% (8 238).

Тіркелген дәрілік заттардың құрылымында түпнұсқалар 1 863 немесе 25%, дженериктер — 5 410 немесе 73%, биотехнологиялық дәрі-дәрмектер — 182 немесе 2% құрайды.


Фармацевтикалық өндіріске 500 млн тікелей инвестиция тартылды

ҚР Денсаулық сақтау министрлігі фармацевтикалық өндірісті құру және дамыту және импортқа тәуелділікті төмендету мақсатында 10 жылға дейінгі мерзімге дәрілік заттарды жеткізудің ұзақ мерзімді шарттарын жасасу арқылы отандық тауар өндірушілерді мемлекеттік қолдаудың бірқатар шараларын іске асыруда.

Бұл шаралар осы фармацевтикалық өнімді кепілді он жылдық сатып алудың арқасында болашақта жаңа өндірістерді іске қосуға және қолда бар өндірістерді жаңғыртуға мүмкіндік береді.

Ұзақ мерзімді шарттар жасасу арқылы отандық тауар өндірушілерді қолдау шаралары:

  • ОТӨ-мен 10 жылға дейінгі мерзімге дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды жеткізу туралы ұзақ мерзімді шарттар жасасу;
  • ОТӨ-ден олардың өндірісін жаңғырту кезінде дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сатып алудың ерекше тәртібі;
  • өндірушілерден дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды сатып алудың ерекше тәртібі.

Қазіргі уақытта 32 отандық тауар өндірушілермен дәрілік заттардың (727) және медициналық бұйымдардың (2 873) 3 600 атауын жеткізуге 63 ұзақ мерзімді шарт жасалды. Оның ішінде 30 ұзақ мерзімді шарт дәрі-дәрмекке және 33 ұзақ мерзімді шарт медициналық бұйымдарға жасалған.

Фармацевтикалық өндіріске қазірдің өзінде $500 млн-нан астам тікелей инвестиция (шетелдік те, қазақстандық та) тартылды. Нәтижесінде жаңа зауыттар, оның ішінде 4 ірі: «Химфарм» (Santо), «Қарағанды фармацевтика кешені» ЖШС, «Абди Ибрагим» ЖШС, «Нобел Алматы Фармацевтика Фабрикасы» АҚ, сондай-ақ халықаралық стандарттарға сай келетін жаңа цехтар салынды.

Отандық тауар өндірушілерді одан әрі қолдау мақсатында бірқатар заңнамалық шаралар көзделген, ҚР «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Кодексінде дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдарды келісімшарттық өндіруге қатысты нормалар көзделген, онда дәрілік заттар үшін тиісті өндірістік практика (GMP) талаптарының және медициналық бұйымдар үшін сапаны басқару жүйесінің халықаралық стандарты (ISO 13485) талаптарының толық сақталуы қамтамасыз етілуге тиіс.

Осы уақытқа дейін «Нобел Алматы Фармацевтика Фабрикасы» АҚ және «Химфарм» АҚ GMP халықаралық стандарттарының кәсіпорындарында Abbott Products Operations AG (нерв жүйесінің шеткі тамырларына әсер ететін тамыр кеңейтетін үшінші буын препараты — Моксонидин 0,2 мг және 0,4 мг (саудалық атауы Физиотенз ®) және Sanofi (гепатопротектор – Эссенциале ® Н форте, капсулалар) трансұлттық фармацевтикалық компаниялармен келісімшарттық өндіріс игерілді.

Денсаулық сақтау министрлігі ҚР ИИДМ, «Атамекен»  ҰКП және «KazakhInvest» АҚ-мен бірлесіп, PFIZER компаниясының «Prevenar-13» жоғары технологиялық пневмококкты вакциналарының келісімшарттық өндірісін құру бойынша белсенді жұмыс жүргізуде. Оны пайдалануға беру 2023 жылға жоспарланған.

 

Отандық фармацевтикалық өндірушілердің өндірістік мүмкіндіктері

Фармацевтикалық өнім өндірісі барлық дәрі-дәрмектер мен медициналық бұйымдардың 77%-ын өндіретін негізгі кәсіпорындарға шоғырланған. Маңызды нысандар арасында мыналарды бөлуге болады:

  • «Химфарм» АҚ, Шымкент қ. (саладағы үлесі 45%) — дәрілік заттар өндірісі;
  • «Нобель АФФ» АҚ, Алматы қ. (саладағы үлесі 10%) — дәрілік заттар өндірісі;
  • «Kelun-Kazpharm» ЖШС, Алматы облысы (саладағы үлесі 1%) — инфузиялық ерітінділер өндірісі;
  • «Абди Ибрагим ГлобалФарм» АҚ, Алматы облысы (облыстағы үлесі 7%) —дәрілік заттар өндірісі;
  • «Dolce-Pharm» ЖШС, Алматы облысы (облыстағы үлесі 6%) — медициналық бұйымдар өндірісі.

Бірыңғай дистрибьютордан дәрі-дәрмек сатып алуда отандық тауар өндірушілердің үлесі жыл сайын өсіп келеді, бұл бүгінде жалпы көлемнің 30%-ын құрайды. 2024 жылға қарай сатып алу үлесін 80%-ға дейін арттыру жоспарлануда.

Медициналық маскалар мен қорғаныс костюмдерінің өндірісі 2 есеге артты. Экспорт $58 млн-нан $100 млн-нан астамға дейін өсті. 

Пандемия кезінде отандық «Химфарм», «Нобел», «Kelun-Kazpharm», «ВИВА-фарм» және т.б. медициналық бұйымдарды өндірушілер өндірістік қуаттылықтарын едәуір арттырды. Сондай-ақ, COVID-19 емдеу кезінде сұранысқа ие «Азитромицин» және «Левофлоксацин» препараттарын, вирусқа қарсы препараттарды және т. б. шығару ұлғайтылды.

Медициналық маскалар мен қорғаныс костюмдерін өндірушілер саны 6-дан 15-ке дейін өсті, сонымен қатар дәрі-дәрмектердің қосымша 50-ден астам түрін шығару жоспарлануда.

Дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың Қазақстан нарығына шығуын жеделдету мақсатында дәрілік заттарды мемлекеттік тіркеу кезінде күнтізбелік 70 күнге дейін, медициналық бұйымдар үшін 5 жұмыс күніне дейін жеделдетілген сараптама көзделген.

Бұдан басқа, мемлекеттік тіркеу кезінде сараптама жүргізу құнын дәрілік заттар үшін 70%-ға дейін және медициналық бұйымдар үшін 50%-ға дейін төмендету бөлігінде дәрілік заттар мен медициналық бұйымдарды өндірушілер үшін преференциялар ұсынылды.

Фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті дамытудың 2020-2022 жылдарға арналған кешенді жоспарында фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіпті қолдау мен дамытудың негізгі бағыттары көзделген:

  • фармацевтикалық қызметті реттейтін заңнамалық және нормативтік актілер;
  • ЕАЭО шеңберінде дәрілік заттар мен медициналық бұйымдардың айналысы;
  • мемлекеттік қолдау шаралары;
  • ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар;
  • инвестицияларды тарту;
  • саланы кадрлық қамтамасыз ету;
  • дәрілік заттарды таңбалау, қадағалау;
  • дәрілік заттар мен медициналық бұйымдар өндірісінің қуатын арттыру.

 

Денсаулық сақтау саласындағы 2021 жылға арналған жоспарлар

Халыққа, әсіресе, ауылда медициналық қызмет көрсету сапасын одан әрі арттыру мақсатында амбулаториялық-емханалық көмектің қолжетімділігін жақсарту, сондай-ақ диагностика мен емдеудің қазіргі заманғы әдістерін пайдалана отырып, аудандық ауруханаларда мамандандырылған медициналық көмекті дамыту және нығайту бойынша 2021-2023 жылдарға арналған шаралар кешені қабылданатын болады.

Сонымен қатар, 2021 жылы денсаулық сақтау жүйесінің алдында мынадай міндеттер тұр:

  • биологиялық қауіпсіздік бойынша нормативтік-құқықтық базаны әзірлеу;
  • 10 млн-ға дейін халықты КВИ-ға қарсы вакциналаумен қамтамасыз ету;
  • 200-ден астам жаңа БМСК объектілерін салу;
  • медицина қызметкерлерінің жалақысын көтеру;
  • экстракорпоралдық ұрықтандыруды жүргізуге 7 000 квота бөлу.

Қазақстанның Премьер-Министрі мен Үкіметі жаңалықтарынан хабардар болыңыз — ресми Telegram-каналға жазылыңыз

Жазылу